Longin Graczyk.
Prywatne pilnie badane.

Mazowiecki Instytut Kultury wraz Fundacją Ari Ari i Stowarzyszeniem z Siedzibą w Warszawie poszukiwało w 2016 prywatnych podmiotów kultury z województwa mazowieckiego. Był to kolejny projekt badawczy, w którym przyglądaliśmy się działalności kulturalnej, raczej nieoczywistej i słabo rozpoznanej. Badaliśmy inicjatywy w powszechnym, silnie zakorzenionym przekonaniu, zarezerwowane dla domów, ośrodków, centrów kultury, zarządzanych przez centralne, czy lokalne administracje. Zależało nam na możliwie wnikliwym spojrzeniu na problematykę związaną z prowadzeniem działalności kulturalnej.

Przeprowadzaliśmy badania działalności prywatnych instytucji kultury na Mazowszu, definiowanych swoją aktywnością publiczną, bez względu na stopień społecznego, czy komercyjnego charakteru obserwowanych działalności. Obok tradycyjnie profilowanych rodzajów i kategorii, jak teatr, kino, muzeum, dom kultury, badaliśmy działające formalnie i nieformalnie: kluby, zespoły ludowe, OSP, a także przedsięwzięcia oferujące w rozmaity sposób kulturową aktywność - od koncertów, po księgarnie.

Zaproszenia do współpracy objęły prywatne domy kultury, świetlice, kolektywy artystyczne, kolonie artystów, aktywne koła gospodyń wiejskich, klubokawiarnie, prywatne biblioteki, galerie, muzea. Szukaliśmy aktywnych podmiotów kultury, czyli jak definiował Wojciech Kłosowski – wszystkich osób, grup osób, organizacji i instytucji, które „robią kulturę” w sposób zamierzony (intencjonalny) i względnie trwały (nieincydentalny).

Szczególnie intryguje nas „kultura oddolna”, codzienna, lokalna, organizowana przez prywatne podmioty i niepubliczne instytucje. Dlatego i badania były przede wszystkim spotkaniami i rozmowami z osobami, grupami, organizacjami i instytucjami, które zajmują się kulturową aktywnością. Zarówno organizowaniem zlotu „tuningowanych” samochodów, rewią mody strażackiej, dyskotekami, komiksami, koronczarstwem, rozmaitymi przejawami twórczej aktywności.

Szczególnie uważnie spoglądaliśmy na wizualne aspekty prywatnej działalności kulturalnej na Mazowszu, realizując kilkuminutowe filmy dokumentujące działalność podmiotów uczestniczących w badaniach, promujące fenomen prywatnej, niepublicznej aktywności kulturalnej. Wyniki i wstępne podsumowania wspólnych spotkań zamieszczamy tutaj, jak i na specjalnej stronie Mazowieckiego Obserwatorium Kultury.